Μονή Διχουνίου

Τέσσερα χιλιόμετρα μετά το Ραδοβίζι, στο δρόμο που οδηγεί προς το Σενίκο, βρίσκεται το ιστορικό μοναστήρι του Αγίου Δημητρίου Διχουνίου, σε υψόμετρο 550 μέτρα. Το μοναστήρι συνορεύει, σύμφωνα με ακριβή περιγραφή του ηγουμένου του Ιωσήφ, « ανατολικά με τόπον του χωρίου Τοσκεσάκη και Λάλεζας, από το βώρειον μέρος με τόπον του χωρίου Ραδοβήζντι, από δυτικά με τόπον των χωρίων ντοβλά και Βαρμπότα εις τον πάτον του ποταμιού από το εν μέρος είναι ο λάκκος του Κωστάκη ονομαζόμενος και από το άλλο κουτζποαίς και στην ράχη, και από μεσημβρίαν με τόπον των χωρίων Βερνίκου και στραγανέτζη». Στο σημείο, που είναι  χτισμένο το μοναστήρι, σμίγουν δύο χούνες και απ’ αυτές ονομάστηκε Διχούνη ή Ντιχούνι ή Ντουχάν και κατ’ άλλη εκδοχή πήρε αυτό το όνομα από την τοποθεσία «Ντιχούνι», που στ’ αρβανίτικα σημαίνει «δύο παλούκια» ή από δύο πύργους του, που είχε παλιά.

Ο χρόνος της ίδρυσης του πρώτου μοναστηριού μας είναι άγνωστος, αλλά γνωρίζουμε ότι σε αυτό μόνασε ο επίσκοπος Τρίκκης Διονύσιος ο Φιλόσοφος και από εκεί ξεκίνησε την επανάσταση του 1611 η αποτυχία της οποίας οδήγησε στην  καταστροφή του και την αρπαγή της περιουσίας και των κειμηλίων του, μεταξύ των οποίων ήταν και ένας επίχρυσος αργυρός σταυρός, που υπάρχει στο ναό της Επισκοπής Παραμυθιάς.

Το παλιό μοναστήρι, πριν από την καταστροφή του είχε, σύμφωνα με τον Αραβαντινό, πλούσια μετόχια σε 25 χωριά, ενώ, αντίθετα, ο Φώτιος Οικονόμου αναφέρει, ότι είχε μόνο 12, το καθένα με την εκκλησία του, και ο Νίκος Ζιάγκος τ’ ανεβάζει σε 18, μαζί με πλούσια κτήματα σε 15 χωριά της περιοχής.

Μεταξύ των μετοχίων του αναφέρονται η Ζωοδόχος Πηγή Κερασόβου, ο Άγιος Νικόλαος Κάμενας, στα σύνορα μεταξύ Ραδοβιζίου και Λάλιζας, ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, στα σύνορα Δοβλάς και Ραδοβιζίου, η Κοίμηση της Θεοτόκου Γρανίτσας, Αγγελομάχου Κουρέντων, Άγιος Δγμήτριος Μπουρελέσιας, Αγία Παρασκευή Βαλανιδιάς, Άγιος Ιωάννης (τώρα γενέθλια Θεοτόκου) Καταμάχης, Άγιος Νικόλαος Ζωτικού και μερικά άλλα, τα οποία εξαφάνισαν οι Τούρκοι, ύστερα από την κήρυξη της περιοχής Παραμυθιάς, ως επαναστατημένης, από το διοικητή των Ιωαννίνων Οσμάν Πασά.

Είχαν περάσει 152 χρόνια από την καταστροφή του μοναστηριού, και σύμφωνα με την παράδοση, ένας καλόγερος από την Κακαβιά είδε στον ύπνο του την τοποθεσία και ήρθε στο Ραδοβίζι. Πήρε ανθρώπους με τσεκούρια κι άνοιξε δρόμο μέσα στο πυκνό ρουμάνι, που δεν μπορούσε ούτε λύκος να σπάσει, και στην αυλή του σημερινού μοναστηριού, εκεί που είναι μια βρύση, βρήκε την εικόνα του Αη-Δημήτρη απάνω στο πορί και ξανάχτισε το μοναστήρι. Σύμφωνα με εντοιχισμένη με κεραμίδια χρονολογία, αριστερά και πάνω από την πόρτα του καθολικού του, χτίστηκε το 1763 στην ίδια μάλλον τοποθεσία, που άλλοτε ήταν και το παλιό. Αντίθετη, ωστόσο, άποψη έχουν ο Βασ. Πετρόπουλος, ο οποίος υποστηρίζει, στηριζόμενος στην στην παράδοση των περίοικων χωριών, ότι το παλιό μοναστήρι βρισκόταν δύο με τρία χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του σημερινού και ο Θεοφάνης Αγγελίδης, ο οποίος μας πληροφορεί, ότι το σημερινό μοναστήρι απέχει χίλια μέτρα από παλιό, που ήταν αντίπερα στη θέση «Βελέικα» στο Στραγανέτσι, όπου δύο κατεστραμμένα πηγάδια επιβεβαιώνουν την τοπική παράδοση.

Πρωτοκτήτορες του μοναστηριού ήταν οι ιερομόναχοι Ζαχαρίας και Άνθιμος, οι οποίοι εικονίζονται στο δυτικό τοίχο του πρόναου (νότιο μέρος). Στην εικόνα του κυρίως κτήτορα Ζαχαρία, ο οποίος βαστάει στα χέρια του την εκκλησία, υπάρχει η επιγραφή «Ζαχαρίας ιερομόναχος και ηγούμενος του μοναστηριού και κτήτωρ της αγίας μονής ταύτης», ενώ σ’ αυτή του Ανθίμου η παρακάτω: «Άνθιμος ιερομόναχος και ευημερεύοντος της αγίας μονής ταύτης».

Ο ναός είναι βυζαντινού ρυθμού και έχει μάκρος 10 μέτρα και πλάτος 5,75 μέτρα. Το σημερινό μοναστήρι αποτελείται από το καθολικό, που είναι μονόκλιτη βασιλική με τρούλο, έχει μια μικρή πόρτα εισόδου στη δυτική του πλευρά και πάνω απ’ αυτή, μέσα σε κόγχη, ζωγραφισμένο πεζό τον Άγιο Δημήτριο, ένα διώροφο κτίριο, που χρησίμευε για ηγουμενείο, ξενώνας και αποθήκη, ένα μικρότερο, ισόγειο, νεόκτιστο οίκημα κι ένα νεόκτιστο καμπαναριό. Στην αυλή του υπάρχει πηγή με άφθονο τρεχούμενο νερό κι ένα μικρό κοιμητήριο.

"Μαρτυρίες κατοίκων του Ραδοβιζίου αναφέρανε ότι πίσω από την βρύση υπήρχε και μία σπηλιά."   

Στο εσωτερικό του καθολικού, που χωρίζεται σε πρόναο, κυρίως ναό και Ιερό Βήμα, υπάρχουν μαυρισμένες και μισοκαταστραμμένες τοιχογραφίες του 18^ου αιώνα και στο βόρειο τοίχο του κυρίως ναού είναι ζωγραφισμένος ο Άγιος Ιωάννης ο εξ Ιωαννίνων. Πάνω από την εξωτερική πόρτα της εκκλησίας, προς την πλευρά του πρόναου και πάνω από την πόρτα, που συνδέει τον κυρίως ναό με τον πρόναο, προς την πλευρά του κυρίως ναού, υπάρχουν κατεστραμμένες επιγραφές.

Το φως της εκκλησίας είναι ελάχιστο από τα δύο μικρά παράθυρα του ιερού και τέσσερα όμοια του κυρίως ναού και τα 8 σχισμοειδή μονόβολα του τρούλου.

Το τέμπλο, τέλος, της εκκλησίας είναι ξυλόγλυπτο με ανάγλυφες κληματαριές, φίδια και άλλες παραστάσεις και με εμφανή τα ίχνη του χρόνου.

Σε μικρό χρονικό διάστημα, όχι μεγαλύτερο των δύο χρόνων, το μοναστήρι απέκτησε σημαντική περιουσία προερχόμενη κυρίως από τα περίοικα χωριά Τοσκεσάκι, Λάλιζα, Ραδοβίζι, Δοβλά, Βαρπότα, Βερνίκου και Στραγανέτση.

(Από το βιβλίο του ΠΑΝΟΥ ΔΗΜ. ΤΖΟΒΑ Η ΜΟΝΗ ΔΙΧΟΥΝΙΟΥ - ΕΚΔΟΣΗ ΔΗΜΟΣ ΜΟΛΟΣΣΩΝ)

Φωτογραφικό υλικό

Δείτε το στο χάρτη

• Αξιοθέατα

• Αρχαιολογικοί Χώροι
• Μουσεία
• Ιεροί Ναοί
• Μοναστήρια
• Φυσικό Περιβάλλον